Σεξουαλική επιθυμία και σχέσεις ομόφυλης οικειότητας στην Ασία Chapter 3
ΚΊΝΑ
Ιεραρχήσεις και κοσμολογίες της ερωτικής επιθυμίας
Ενώ στην Δύση η απόρριψη των σχέσεων οικειότητας μεταξύ ομοφύλων πήγαζε από μια ερμηνεία των ιουδαιοχριστιανικών κειμένων, στην Κίνα οι αντιλήψεις για την σεξουαλικότητα προέκυψαν από πολύ διαφορετικές ερμηνείες της ερωτικής επιθυμίας. Ο ταοϊσμός, η αρχαιότερη θρησκεία της Κίνας, θεμελιώνεται σε μια αντίληψη για την ζωή που απορρίπτει την ουσιοκρατία δηλαδή την ιδέα ότι υπάρχουνε έμφυτα χαρακτηριστικά που αναπτύσσονται ανεξάρτητα από το ευρύτερο περιβάλλον του ατόμου. Η κοινωνική ισορροπία διατηρείται μέσα από την αλληλεπίδραση δύο δυνάμεων: του γιν και του γιανγκ. Παρόλο που το γιν συνδέεται με τα χαρακτηριστικά της θηλυκότητας και της παθητικότητας και το γιανγκ με την αρρενωπότητα και την ενεργητικότητα, κανένα από τα δύο δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς το άλλο.
Κατά τον ταοϊσμό, η ισορροπία των δυο δυνάμεων επιτυγχάνεται μέσα από την πρέπουσα ανταλλαγή του τσι, με άλλα λόγια της ενέργειας της ζωής. Το τσι βρίσκεται τόσο μέσα στο ανδρικό σπέρμα (γιανγκ) όσο και στις κολπικές εκκρίσεις των γυναικών (γιν). Η σεξουαλική δραστηριότητα θεωρείται ότι παρέχει μακροζωία και υγεία, αρκεί να μην χάνεται και να μην ξοδεύεται το τσι. Οι άντρες διέθεταν μια περιορισμένη ποσότητα τσι, την οποία μπορούσαν να ανανεώσουν αντλώντας από τα απεριόριστα αποθέματα τσι των γυναικών. Στο πολιτισμικό επίπεδο αυτή η θεωρία οδηγούσε σε μια στάση περιφρόνησης απέναντι στον ανδρικό αυνανισμό και απέναντι στην αποχή των αντρών από το σέξ και παράλληλα στην αντίληψη ότι το ανώτατο επίπεδο αρμονίας μπορούσε να επιτευχθεί μέσα από την σεξουαλική συνεύρεση, αν ο άντρας κατάφερνε να φέρει τη γυναίκα σε οργασμό χωρίς να εκσπερματώσει ο ίδιος. Οι σεξουαλικές σχέσεις μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου δεν αντιμετωπίζοταν ως ξεχωριστό φαινόμενο΄ για τους άντρες, σήμαιναν απλώς μια ανταλλαγή του γιανγκ τσι, κατά την οποία η απώλεια και η πρόσληψη θυληκής και αρσενικής ενέργειας ακύρωναν η μία την άλλη, χωρίς να επηρεάζεται η ζωτική ενέργεια του ατόμου. Ούτε και οι σεξουαλικές πράξει μεταξύ γυναικών μπορούσαν να διαταράξουν την ανταλλαγή ενέργειας, καθώς οι γυναίκες διέθεταν απεριόριστα αποθέματα γιν τσι.
Σχόλια εικόνας:
Όπως τον αντιλαμβάνονταν ο ταοϊσμός:
η έννοια της κοινωνικής ισορροπίας και ευημερίας βασιζόταν στην εξισορρόπηση δύο αντίρροπων δυνάμεων των γιν και γιανγκ. Το σύστημα αυτό καθόριζε όλες τις πτυχές της ζωής, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής συμπεριφοράς, της οποίας ο ύψιστος στόχος ήταν να διαφυλαχθεί σε κάθε περίπτωση απόθεμα τσι., δηλαδή απόθεμα της ζωτικής ενέργειας που διέθετε κάθε άνθρωπος και κυκλοφορούσε ελεύθερα κατά τη σεξουαλική πράξη. Αυτή η απεικόνιση, που προέρχεται από ένα ιατρικό εγχειρίδιο του 1622, δείχνει έναν μύστη του ταοϊσμού να εξισορροπεί τις αρσενικές και τις θηλυκές πρωταρχικές δυνάμεις.
Ο κομφουκισμός αποτέλεσε την κυρίαρχη ιδεολογία της Κίνας για περισσότερο από δύο χιλιάδες χρόνια. Ενώ ο ταοϊσμός ενδιαφερόταν για την πνευματική αρμονία, η κομφουκική σκέψη έδινε ιδιαίτερη βαρύτητα στην κοινωνική τάξη. Η ανθρώπινη συμπεριφορά -συμπεριλαμβανομένων των σεξουαλικών δραστηριοτήτων- ρυθμιζόταν με βάση τις <<πέντε σχέσεις>>, οι οποίες προσέδιδαν μια ιεραρχική ταξινόμηση σε όλες τις ανθρώπινες συναλλαγές. Από την περίοδο της δυναστείας των Χαν (202 π.Χ. - 220 μ.Χ.) και εξής, η έννοια της ιεραρχίας ενσωματώνεται στις λαϊκές κοσμολογικές θεωρίες που αφορούν το γιν και το γιανγκ : έτσι, η αρμονία του σύμπαντος γίνεται πλέον αντιληπτή με όρους κυριαρχίας και υποτέλειας. Οι έννοιες του σεβασμού, του καθήκοντος και της υπακοής έγιναν απαραίτητα συστατικά των κοινωνικών σχέσεων και αποτέλεσαν το θεμέλιο μιας ιεραρχημένης κοινωνικής δομής, που τοποθετούσε τους πατέρες πάνω από τους γιους, τους συζύγους πάνω από τις γυναίκες τους, τους μεγαλύτερους αδελφούς πάνω από τους μικρότερους και τους δασκάλους πάνω από τους μαθητές τους. Έτσι, η κομφουκιανή κοσμολογία προσέδωσε ηθική νομιμοποίηση και φυσική ανισότητα.
Επιπλέον, ο κομφουκισμός προώθησε την ιδέα του γκουοτζιά, του κράτους -οικογένειας: οι κοινωνικές ιεραρχήσεις που περιγράφησαν παραπάνω επεκτάθηκαν, ούτως ώστε να συμπεριλαμβάνουν και τη σφαίρα της κρατικής διακυβέρνησης. Έτσι, η πολιτική υπακοή έγινε κοινωνικό καθήκον. Το σύστημα αυτό θεωρούσε δεδομένη την υποταγή των γυναικών στους άντρες, κατατάσσοντάς τες σε μια κατώτερη κοινωνική κατηγορία και ενθαρρύνοντας τον αποκλεισμό τους από τη δημόσια ζωή. Παράλληλα, η ενίσχυση των ανδρικών προνομίων που εξασφάλιζε η προτεραιότητα που δινόταν στον πρωτότοκο γιο, το κοινωνικό κύρος που περιέβαλλε τις ανδρικές φιλίες και η ιεραρχημένη δομή των σχέσεων δασκάλου – μαθητή οδήγησαν στην εγκαθίδρυση θεσμών που ευνοούσαν τη συναναστροφή μεταξύ αντρών που αποθάρρυναν την κοινωνική συνεύρεση με γυναίκες. Οι μορφές ανδρικής συντροφικότητας που αναπτύχθηκαν ίσως να ενθάρρυναν και την ομόφυλη σεξουαλική συμπεριφορά, η οποία γινόταν αποδεκτή στον βαθμό που δεν διατάρασσε τις σχέσεις ιεραρχίας. Με άλλα λόγια, φαίνεται ότι η ομοφυλοφιλία δεν θεωρούνταν επικίνδυνη, αρκεί να μην έθετε υπό αμφισβήτηση τους ρυθμιστικούς κανόνες που καθόριζαν τις κοινωνικές σχέσεις ανάμεσα στις τάξεις και τα φύλα. Οι ολοένα εντεινόμενες προσπάθειες την περίοδο των Τσινγκ να ελεγχθεί η πρωκτική σεξουαλική δραστηριότητα δεν είχαν σκοπό να καταπολεμήσουν αυτή καθ αυτήν την ομοφυλοφιλία, αλλά στρέφονταν κυρίως κυρίως εναντίον εκείνων που υφίσταντο την σεξουαλική διείσδυση: οι άντρες αυτοί παραβίαζαν τον έμφυλο ρόλο που όφειλαν να παίξουν στο πλαίσιο της οικογενειακής ιεραρχίας.
Υποτίθεται ότι οι γυναίκες δεν είχαν σεξουαλική ζωή ή σεξουαλικές επιθυμίες έξω από τις παραδοσιακές πατριαρχικές ιεραρχίες, με αποτέλεσμα οι απεικονίσεις της λεσβιακής αγάπης στην λογοτεχνία να είναι εξαιρετικά σπάνιες. Το πιο γνωστό κείμενο είναι ίσως το θεατρικό έργο που έχει τίτλο Συμπονώντας την αρωματισμένη σύντροφο (Λιανσιάνγκ μπαν) και αποδίδεται στον Λι Γιου (1611 – 80): περιγράφει την αμοιβαία αφοσίωση δύο γυναικών σε ένα βουδιστικό μοναστήρι. Κάποια άλλα έργα, όπως το Φενγκ Σανιάνγκ, που αποδίδεται στον συγγραφέα Που Σονγκλίνγκ (1640 – 1715), διερευνούν επίσης τις σχέσεις οικειότητας μεταξύ γυναικών. Ωστόσο, οι σημερινοί μελετητές της κινεζικής λογοτεχνίας έχουν πολλές φορές επισημάνει τη σπανιότητα των κειμένων που αναφέρονται στην γυναικεία σεξουαλικότητα. Απ' ότι φαίνεται, οι άνδρες συγγραφείς χρησιμοποιούσαν κάποιες ιδιαίτερες ρητορικές στρατηγικές προκειμένου να υποτιμήσουν τη σημασία της αγάπης ανάμεσα στις γυναίκες και προσπαθούσαν να υποτάξουν το φαινόμενο αυτό στις ιδεολογικές παραμέτρους της πατριαρχίας. Το ζήτημα της ομοφυλοφιλικής αγάπης μεταξύ γυναικών υπαγόταν στην γενικότερη κομφουκιανή αντίληψη περί υποταγής των γυναικών στους άντρες. Έτσι, μέσα σε ένα κοινωνικό σύστημα που αστυνόμευε κάθε μορφή γυναικείας σεξουαλικότητας, η αγάπη μεταξύ γυναικών έγινε <<αόρατη>>.
Ο νομοθετικός κώδικας που καταρτίστηκε κατά την περίοδο των Τσινγκ και τέθηκε σε ισχύ το 1740 αποσκοπούσε στο να καταπολεμήσει την ευρέως διαδεδομένη πρακτική της πώλησης παιδιών, προκειμένου να γίνουν πόρνες ή παλλακίδες. Ήταν δηλαδή μια απόπειρα που στόχευε περισσότερο στην αποκατάσταση των οικογενειακών αξιών και στην προστασία των παιδιών παρά στην αστυνόμευση της ομόφυλης αγάπης μεταξύ ενηλίκων. Ωστόσο, στον 20ό αιώνα, η διαδικασία εκσυγχρονισμού της Κίνας με βάση τα δυτικά πρότυπα έφερε μια εντελώς νέα εποχή όσον αφορά την αντιμετώπιση της ομοφυλοφιλίας. Η ανεκτικότητα που χαρακτήριζε την κινεζική παράδοση αντικαταστάθηκε από μια στάση ανοικτής εχθρότητας και αυστηρά τιμωρητικά μέτρα. Παράλληλα, η σεξουαλικότητα αποσπάστηκε από τα κοσμολογικά της συμφραζόμενα. Μετά το 1949 η Κίνα υιοθέτησε τις δυτικές επιστημονικές αντιλήψεις για την σεξουαλικότητα, σύμφωνα με τις οποίες η αγάπη μεταξύ ομοφύλων είναι παθολογική. Έτσι, στο εξής, οι ομοφυλόφιλοι άρχισαν να θεωρούνται παρακμιακοί και ηθικά επικίνδυνοι, προσανατολισμένοι σε έναν τρόπο ζωής ριζικά αντίθετο προς τα προτάγματα και τους στόχους της προλεταριακής κοινωνίας. Τα τελευταία χρόνια, καθώς το κινεζικό κράτος έχει γίνει πιο φιλελεύθερο και πλουραλιστικό, έχουνε αρχίσει να αναπτύσσονται γκέι υποκουλτούρες στις μεγαλύτερες πόλεις της Κίνας. Ωστόσο, το σύγχρονο αυτό φαινόμενο αντικατροπτίζει τη δυτική αντίληψη που θεωρεί την ταυτότητα του ατόμου αλληλένδετη με τον σεξουαλικό προσανατολισμό – μια αντίληψη που απέχει παρασάγγας από τις παραδοσιακές κινεζικές ποιητικές μεταφορές του <<μοιρασμένου ροδάκινου>> και του <<κομμένοι μανικιού>>.
Σχόλια εικόνας 2:
Μια νεαρή γυναίκα χρησιμοποιεί τεχνητό πέος για να προσφέρει ικανοποίηση στης ερωμένη της. Στην κίνα οι σεξουαλικές πράξεις μεταξύ γυναικών δεν ήτανε κοινωνικά κατακριτέες. Αυτό δεν συνέβαινε λόγω ανοχής απέναντι στον λεσβιασμό, αλλά επειδή το σεξ μεταξύ γυναικών ούτε παρέβαινε τις ανδροκεντρικές αρχές του ταοϊσμού σχετικά με την σεξουαλικότητα ούτε γινόταν ορατό στο πλαίσιο της πατριαρχικής κοινωνίας. Η εικόνα αυτή χρονολογείται στην ύστερη περίοδο της δυναστείας Μινγκ (1628 – 44).
